انواع اختلالات یادگیری

کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری ممکن است در یکی یا چند مورد از زمینه‌های زیر دچار مشکل باشند:

 اختلال در زبان گفتاری ، اختلال در زبان نوشتاری ، اختلال خواندن و اختلال در حساب.

 به عبارتی ممکن است کودکی در همه زمینه‌های فوق به جز یک زمینه عملکرد خوب و مناسبی داشته باشد، ولی در یک زمینه دچار مشکل شود و به این ترتیب همپوشیهای مختلفی در زمینه‌های یاد شده ممکن است اتفاق بیافتد.

دو نوع ناتوانى در خواندن

ناتوانى در خواندن، 2 نوع متفاوت دارد و این موضوع توجیه کننده توانایى جبران این اختلال در برخى کودکان در مقابل عدم توانایى در خواندن براى تمام طول عمر در عده اى دیگر است.

- نوع اولیه اختلال در خواندن که ارثى بوده و در آن فرد متناوباً از مسیرهاى عصبى مختلف براى رمزگشایى کلمات که در نهایت منجر به شناختن کلمه مى شود استفاده مى کند. توانایى هاى شناختى این افراد به ایشان اجازه مى دهد که در حین خواندن، اگرچه آهسته انجام مى شود، بتوانند معنى متن را درک نموده و در نهایت ضعفشان را جبران کند.

- در نوع دیگر اختلال که بیشتر تحت تأثیر محیط مى باشد، فرد براى درک جملات به حافظه اش در مورد هر کلمه به جاى رمزگشایى کلمات وابسته است و در نهایت در فصیح خواندن، دقیق خواندن و درک معنا به مشکل بر مى خورد. طبق اظهار لیون این نوع اختلال خواندن در مدارس و جوامع محروم بیشتر به چشم مى خورد.

وى مى گوید: «برخى از کودکان در ورود به مدرسه ابتدایى با زمان کم و موقعیت دشوارى براى یادگیرى خواندن مواجه مى شوند، هر چند از قبل آشنایى مقبولى با زبان و اصول سواد و ادبیات دارند. این کودکان اگرچه ناتوانى در خواندن دارند ولى مى توانند آموزش هاى لازم براى غلبه بر این ناتوانى را ببینند و موفق باشند. اما اغلب کودکانى که تا پایان عمر اختلال خواندن دارند کسانى هستند که در خانواده هاى بى سواد و نوعاً محروم رشد کرده اند، محیطى که خواندن و آشنایى با اصول آن تقریباً صورت نمى گیرد و این کودکان همیشه با ناتوانى در خواندن مواجه خواهند بود.»

خواندن یکی از مهمترین مهارتهایی است که کودکان در مقطع ابتدایی به آن دست پیدا می کنند درست خواندن - و درک آن در گرو اینست که شخص دارای تواناییهایی چون شنوایی ادراک شنوایی - حافظه شنوایی - بینایی - ادراک بینایی و حافظه بینایی باشد . حافظه بینایی - مهارت خواندن بایکدیگر همبستگی دارند و حافظه بینایی یکی از متغیر هایی است اساسی در تعیین مهارت خواندن یادگیری خواندن نیازمند بکارگیری مهارتهای مختلف می باشد آگاهی واج شناختی یکی از این مهارتهاست و با یادگیری خواندن ارتباط دارد .

توانایی برقراری ارتباط کلامی با دیگران ار مهارتهایی است که به دریافتهای شنیداری وابسته است بطور یکه کودکان آسیب دیده شنوایی در ابعاد مختلف زبان و گفتار از جمله در در ک نوشته ها و توانایی نوشتن اندیشه های خود ناتوان هستند روابط معنایی یعنی روابط میان تک واژها از اهمیت زیادی در شکل گیری و توسعه خزانه و واژگان یک کودک برخوردار می باشد .

همچنین درک وجود رابطه معانی کلمات و مقوله بندی مفاهیم در ذهن یک فرایند کاملا انتزاعی و نشان دهنده رشد ذهنی کودک است . مطالعات بالینی و تجربی نشان داده که اسامی و افعال می توانند بطور مستقل در نتیجه ضایعات مغزی مختلف دچار ازهم گسیختگی شوند . اختلال شایع در نام بردن فعالیتها معمولا در بیماران آنومیک که در آنها ضایعه لوب گیجگاهی و نواحی خلفی را در گیر می کند . مشاهده شده است . شواهد نشان می دهند بخشی که مربوط به واژه ها و اسامی است بخشی از ناحیه گیجگاهی - آهیانه ای و قسمت میانی لب گیجگاهی است .

قواعد دستوری توسط بخشی از لب پیشانی و هسته های قاعده ای پردازش می شود . بیماران زبان پریش با ضایعه قدامی غالبا با گسیختگی ساختار جمله و تولید افعال همراه هستند در حالیکه دسترسی به محتوای واژگانی نظیر اسامی کمتر آسیب دیده است .همینطور بیماران زبان پریش با ضایعه خلفی دارای مشکلاتی دریافتن واژگان می باشند . اینان حتی بدون اختلالات مشخص تولیدی - نحوی و دستوری گفتاری می باشند . اسم یکی از انواع کلمات است که در سیر رشد طبیعی قبل از تمامی کلمات واقعی دیگر ظاهر می شود .

ارتباط کلامی به کمک واژه یابی و بیان راحت و درست آنها شکل می گیرد و در آن توانایی پیدا کردن واژها بطور صحیح و به موقع جایگاه ویژه ای دارد .

 این مهارت بنام توانایی واژه یابی شناخته می شود .

افراد نارساخوان به دلیل اختلال خواندن در اغلب دروس خود با مشکل مواجه می شوند. این گروه با وجود آنکه در اکثر مواقع از هوش طبیعی برخوردارند ، نمی توانند پیشرفت تحصیلی بهنجار و مطلوبی داشته باشند و به  سختی بسیار به تحصیل ادامه می دهند و یا ترک تحصیل می کنند،که این به نوبه خود صدمات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و عاطفی-روانی  بسیار برای ایشان و جامعه در پی دارد .

طبق آمار جهانی شیوع مشکلات خواندن بین 5/3 تا 6 درصد (2و11)است.  میزان شیوع اختلال خواندن در جمعیت دانش آموزی ایران 4 تا 12 درصد(3)و در پژوهش دیگر 5/5 درصد (4)گزارش شده است.

ویژگیهای کودکان دارای اختلال خواندن

بنا به نظر کالو گر و کالسون ( 1978)85تا 90در صد اختلالات یاد گیری به اختلالات خواندن مربوط است  اگر چه نمی توان ویژگیهای صد در صد مشابهی را در این کودکان مشاهده کرد اما می توان گفت اغلب آنان ویژگیهای زیررا دارند:

1- بیشتر این کودکان پسر هستند بنا بر برخی تحقیقات تعداد پسرانی که این مشکل را دارند چهار برابر تعداد دختران است.

2- در کلاس های درس غالبا مشکلات رفتاری دارند.

3- تمایل به خواندن ندارند.

4- قادر نیستند یک دایره لغات بینایی ایجاد کنند .

5-  دامنه توجهشان کوتاه است.

7- در تمرکز مشکل دارند .

8-  معمولا در مدرسه افت تحصیلی داشته اند .

9-  معمولا دارای مشکلات جسمی مثل ضعف بینایی و شنوایی هستند .

10- اغلبشان مسائل هیجانی دارند.

11- احساس نا امیدی بی لیاقتی و کم جراتی می کنند.

12- در خواندن شفاهی و کلامی تردید می کنند و گاهی دچار لکنت می شوند .

13-به جای اینکه چشمهایشان را هنگام خواندن حرکت دهند سر شان را تکان می دهند.

14- کلمه به کلمه می خوانند .

15- به زحمت و با صدای کشیده و لحن یکنواخت می خوانند .

16- به نقطه گذاری توجه ندارند و از توجه به معنی لغت غافلند .

17- وقتی مطلبی را آهسته می خوانند لبهایشان را تکان می دهند یا در ذهنشان لغات را می خوانند

18- واژه ها را غیر مرتبط با محتوی و غیر مرتبط با عناصر آوایی حدس می زنند.

19- کلماتی را که تازه خوانده اند جا به جا یا تکرار می کنند.

20- حافظه دیداری و شنیداریشان ضعیف است.

21- فاقد تمیز وتشخیص کافی شنیداری هستند.

22- محیط خانوادگیشان برای موفقیت در مدرسه به آنان فشار می آورد ویا اینکه نگرش منفی افراطی به عملکرد مدرسه دارند.

23-  رشد اجتماعی کافی ندارند .

24- در مدرسه سازگاری شخصی مناسب ندارند.

 درمان اختلالات یادگیری

هر چند اختلالات یادگیری اصولا مساله‌ای آموزشی است، اما از چندین جنبه مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. بسیاری تلاشها در این زمینه آشکار از فرضیه نقص جزئی در مغز سود می‌جویند و بدین ترتیب می‌کوشند تا با ارزیابی مسائل فرض شده مربوط به این نقص زیستی مشکل را برطرف کنند. از جمله شیوه‌های درمانی رایج بر این اساس می‌توان به درمان رایج بر نگرشهای "ادراکی" - "حرکتی" اشاره کرد.

در این شیوه تلاش می‌شود تا موقعیتهایی برای کودک فراهم شود تا بتواند اطلاعاتی را از محیط دریافت دارد، به یکدیگر ارتباط دهد و آنها را دریابد. استفاده از روروک ، بازیهایی برای آموزش حرکت ، تمرینات روی تخته سیاه برای رشد هماهنگی حرکت و ادراک دیداری ، حل معما در این شیوه کاربرد دارد.

از روشهای درمانی دیگر می‌توان به روش "دیداری" - "حرکتی فراستیگ" و شیوه‌های رفتاری اشاره کرد. برخی از متخصصان حرفه پزشکی نیز معتقدند باید به این دسته کودکان دست کم به طور آزمایشی دارو تجویز کرد. با این حال درباره تاثیرات دارو درمانی روی دانش آموزان مبتلا به اختلالات یادگیری مطالعات انجام شده بسیار اندک است. "مگا ویتامین درمانی" اولین بار توسط کوت برای درمان این اختلالات پیشنهاد شد که به استفاده از ویتامینها تا حداکثر یک هزار برابر میزان مورد نیاز بدن گفته می‌شود.

گفتار در مانی و کار در مانی در درمان این اختلال موثر است .

از سوی دیگر در نظر گرفتن امکانات آموزشی ویژه برای کودکان مورد توجه قرار گفته است مثلا استفاده از  کلاسهای ویژه. با این حال مساله جای دهی مبتلایان به اختلالات یادگیری در کلاسهای مختلف هنوز مورد بحث بسیاری از متخصصان آموزش و پرورش است.

نوشته شده توسط: داریوش مغرور

 تبریک
تبریک
تبریک دهه ی فجر
تبریک
تسلیت
تسلیت
عزاداری دانش آموزان شب تاسوعا
[عناوین آرشیوشده]