طرح کارایی تیم: The Team Effectiveness Design (TED)

در این روش هر یک از اعضای تیم دانش خود را قبل از بحث تیمی ارزیابی می کند. بعد از یک مرور اولیه ( پیش مطالعه ) هر فراگیر به یک سری سئوال صحیح – غلط و یا جند گزینه ای از موضوعی که قرار است آموخته شود پاسخ می دهد. سپس اعضای تیم در مورد هر یک از پاسخ ها با یکدیگر بحث می کنند تا به توافق برسند. در ضمن بحث اعضا گزینه ها و دلایل انتخاب خویش را ارایه می دهند. از آنجایی که اعضای تیم باید در مورد بهترین پاسخ به توافق برسند، شرکت کنندگان این فرصت را پیدا می کنند تا اطلاعات را رد و بدل کنند، دلایلشان را توضیح دهند، دلایل و شواهد دیگران را ارزیابی نمایند و برای ارزیابی گفته های بر له یا علیه هر گزینه به عنوان بهترین جواب از منطق استفاده کنند.

در مرحله بعد، در جلسه عمومی، پاسخ های تیم، نمره گذاری می شود و هر عضو می تواند کار فردی خود را ارزیابی کند.

در این روش کلید پاسخ ها باید دلیل درست یا نادرست بودن هر جواب را توضیح دهد، تا اعضای تیم بتوانند درک عمیقی از بهترین پاسخ به دست آورند.

سپس زمان مشخصی برای ارزشیابی تعیین می شود. در این مدت اعضای تیم به ارزیابی کار تیمی خود می پردازند. آنان باید مشخص نمایند که به عنوان یک تیم تا چه حد خوب عمل کرده اند. سپس برنامه ای برای افزایش مؤثر بودن خویش ارایه دهند.

مواردی پیش می آید که یک عضو جواب صحیح را ارایه می دهد ولی قادر نیست که توافق تیم را برای آن جلب کند. در این صورت در زمان ارزشیابی از کار تیمی، بحث های بسیار جالبی در می گیرد و تیم به این مساله می پردازد که چرا وقتی پاسخ صحیح پیشنهاد شده است در مورد آن به توافق نرسیدند.

ویژگی بارز این طرح، التزام حس مسئولیت دو جانبه بین اعضای تیم است.

در این روش مربی درس را ارایه نمی دهد، بلکه ابزار یادگیری را توزیع می کند و به دانش آموزان کمک  می کند تا فرایند یادگیری خویش را پیگیری نمایند. مسئولیت معلم در این طرح ساخت ابزار است.

زمانی که لازم است دانش آموزان حقایق و اطلاعات را فرا گیرند و اصول و نتایج را استنتاج کنند از روش کارایی تیم استفاده می شود.

در این طرح به دلایل زیر در فراگیران ایجاد انگیزه می شود:

-         کنجکاوی ذاتی فراگیر که چرا دیگران به این صورت فکر می کنند.

-         اشتیاق فراگیر جهت علاقمند کردن و یا حتی تحت تاثیر قرار دادن دیگر اعضای تیم با کمک های شخصی به بحث.

نوشته شده توسط: داریوش مغرور

اربعین و نگاهی دوباره به عاشورا

اربعین وسیله ایست تا حرارت عاشورا به سردی نگراید و آتش عزای امام حسین علیه السلام به آتشی در دامان آتش زنندگان خیمه ها و حامیانشان تبدیل شود واین فاجعه عظیم و حادثه خونبار با گذر زمان به دست فراموشی سپرده نشود     !

و شاید به همین خاطر است که در مناسبت های مختلف بر روضه خوانی و زیارت ابی عبد الله علیه السلام تاکید شده که یکی از مهمترین آن مناسبت ها ، همین اربعین است که در حدیثی از امام عسکری علیه السلام می خوانیم     :

علامات مومنین [ شیعیان دوازده امامی ] پنج چیز است     :

پنجاه ویک رکعت نمازِ [ واجب و مستحب ] خواندن و زیارت اربعین و در دست راست انگشتر را وارد نمودن و پیشانی را [ در هنگام نماز ] بر خاک گذاشتن و     « بسم الله الرحمن الرحیم » را [ در هنگام نماز ] بلند خواندن . (1 )

 و همچنین در مناسبت های دیگر سال نیز مثل شب های قدر ، عید فطر ، عید قربان ، عرفه و غیره بر زیارت حضرتش تأکید شده و برای هر کدام نیز زیارت نامه های مستقلی از طرف معصومین علیهم السلام وارد شده است ، از جمله زیارت نامه اربعین که دارای مضامین عالیه ایست که در ادامه بدان اشاره خواهد شد     .

از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله نیز به نقل از امام صادق علیه السلام وارد شده است     :

از مطالعه تاریخ و سیره ائمه علیهم السلام نیز این طور برداشت می شود که آن حضرات می خواستند که روز به روز بر توجه مردم به آن حادثه افزوده شود و ظاهرا تمامی سفارشها و تاکیدات بر گریه بر امام حسین علیه السلام نیز به خاطر این است که این عزاداریها مقدمه ای باشد برای تفکر و تدبر مردم در این حادثه عظیم و پی بردن به عبرت های آن .

 هدف اهل بیت علیهم السلام از آن همه تأکیدات بلیغه و سفارشات عظیمه بر عزاداری سالار شهیدان همان هدف خود حضرت امام حسین علیه السلام از قیام بوده است. به عبارت دیگر آنچه را که امام حسین علیه السلام با قیام خود دنبال نمود ما موظفیم در عزاداری های آن حضرت دنبال نماییم

خیلی بعید است که هدف از این همه تأکید بر عزاداری از جانب معصومین - علیهم السلام - فقط به ثواب رسیدن ما یا آمرزش گناهانمان یا بر پایی مراسم ختمی مثل بزرگداشتهایی که ما برای شخصیت های از دست رفته برپا می نماییم ، باشد .

به احتمال قریب به یقین ، هدف اهل بیت علیهم السلام از آن همه تأکیدات بلیغه و سفارشات عظیمه بر عزاداری سالار شهیدان همان هدف خود حضرت امام حسین علیه السلام از قیام بوده است !!! به عبارت دیگر آنچه را که امام حسین علیه السلام با قیام خود دنبال نمود ما موظفیم در عزاداری های آن حضرت دنبال نماییم ، به عنوان مثال اگر در کلمات حضرتش اموری مثل : اصلاح امت پیامبر صلی الله علیه وآله ، قیام علیه ظلم ، امر به معروف و نهی از منکر ، اقامه نماز ، اداء زکات ، جهاد فی سبیل الله ، باز گرداندن معالم و ارزش های دینی به متن جامعه ، استیفای حقوق مظلومان ، امنیت یافتن جامعه ، عمل به حق ، دوری از باطل و... به عنوان علل غایی قیام بیان شده ما نیز همین علل را باید به عنوان غایت و هدف عزاداری مدّ نظر خود قرار دهیم !!

در همین رابطه مناسب است که سری به متن زیارت نامه اربعین به نقل از امام صادق علیه السلام بزنیم که مقداری در آن به اهداف قیام اشاره شده :

)و بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک من الجهالة وحیرة الضلالة(

یعنی آن حضرت خون مقدس قلب خود را در راه خدا بذل نمود تا اینکه بندگان خدا را از نادانی و جهالت و سرگردانی و گمراهی [ که حکومت های جائر بر آنان تحمیل نموده بودند با کنار زدن یا رسوا نمودن آن حکومت ها ] نجات دهد !!

در همین راستا بود که حضرت امام خمینی (ره) به درستی فرمودند: « این محرم و صفر است که اسلام را نگه داشته است » (3)

ناگفته نماند که این مطالب مذکور ، منافات ندارد با جمله ای که در بعضی احادیث  یا زیارت نامه ها وجود دارد ، مثل « قتیل العبرات »  یعنی کشته اشک چشم ها که ممکن است بعضی توهّم نمایند که مراد این باشد که امام حسین علیه السلام شهید شد تا ما بر او بگرییم و گناهانمان بخشیده شود و به ثواب برسیم !

از مطالعه تاریخ و سیره ائمه علیهم السلام نیز این طور برداشت می شود که آن حضرات می خواستند که روز به روز بر توجه مردم به آن حادثه افزوده شود و ظاهرا تمامی سفارشها و تاکیدات بر گریه بر امام حسین علیه السلام نیز به خاطر این است که این عزاداریها مقدمه ای باشد برای تفکر و تدبر مردم در این حادثه عظیم و پی بردن به عبرت های آن

چرا که جواب این توهّم این است که:

اولا؛ این شبیه همان عقیده باطل و خرافی مسیحیت تحریف شده است که می گوید عیسی علیه السلام به جای اُمتش قربانی شد تا گناهان اُمت آمرزیده شود.

و ثانیا؛ جواب این توهّم را در ادامه همان حدیثی که از پیامبر صلی الله علیه وآله به نقل از امام صادق علیه السلام در صدر بحث آوردیم ، می یابیم زیرا بعد از آن که فرمودند : حرارت قتل حسین علیه السلام به سردی نمی گراید ، امام حسین علیه السلام را در دامان خود نشاندند و فرمودند : « بأبی قتیل کل عبرة » یعنی پدرم فدای کسی باد که کشته هر اشک چشمی است !

در ادامه آن روایت است که از امام صادق علیه السلام سوال شد که مراد رسول گرامی اسلام از این جمله چیست ؟

حضرت صادق علیه السلام فرمودند : یعنی هیچ مومنی او را یاد نمی نماید مگر این که گریه اش می گیرد ! (4 )

در پایان مناسب است که خلاصه ای از القابی که برای حضرتش در زیارت نامه اربعین از لسان امام صادق علیه السلام صادر شده است را ، بیاوریم :

ولی الله ، ابن ولی الله ، حبیب الله ، خلیل الله ، نجیب الله ، صفی الله ، ابن صفی الله ،  مظلوم ، فقید ، شهید ، الفائز بکرامت الله ، اسیر الکربات ، قتیل العبرات ، المجتبی بطیب الولادة ، المَحبیّ بالسعادة ، المُکرَم بالشهادة ، المُعطی مواریث الأنبیاء ، قائد ، سید ، ذائد ، امین الله ، ابن امین الله ، نور ، دعامة الدین ، رکن المسلمین ، الإمام ، البر ، التقی ،  الرضی ، الزکی ، الهادی ، المهدی ، صابر ، محتسب ، کلمة التقوی ، علم الهدی ، العروة الوثقی ، الحجة علی اهل الدنیا ، معقل المومنین .

پی نوشت :

1-مصباح المتهجد ، ص 788 .

2- مستدرک الوسائل به نقل از مجموعه شهید ، ج 10 ، ص 318 .

3- صحیفه امام ، ج 15 ، ص330.

4- به همان پی نوشت دوم مراجعه شود .

حمید حاج علی                

مدرس حوزه علمیه             

بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان

نوشته شده توسط: داریوش مغرور

اربعین امام حسین ( ع ) و یاران با وفایش بر شما تسلیت باد

نوشته شده توسط: داریوش مغرور

الگوی پیش سازمان دهنده.(advance organizer)

  مطمئنا" تاکنون برایتان پیش آمده که شخصی بخواهد مطلب مهم و جدیدی را با شما در میان بگذارد. ولی مستقیما" شروع نکرده است. و با بیان مطالبی که شما با آنها آشنایی دارید ذهنتان را برای شنیدن و دریافت مطلب جدید آماده کرده است. و در آن موقع حتما? این احساس را داشته اید چقدر درک موضوع برایتان آسانتر بوده است.

الگوی پیش سازمان دهنده نیز بر اساس چنین طرحی پایه ریزی شده است .

هدف: مهمترین هدف این الگو معنی دار کردن یادگیری است. این الگو به معلمان کمک می کند تا بتوانند مقدار زیادی اطلاعات را به طور معنی دار و مؤثر انتقال دهند. با استفاده از این الگو فراگیر می تواند یادگیری طوطی وار را رها کرده و با مسلط گشتن بر اطلاعات ساخت شناسی خود را استحکام بخشد و در اصل این الگو با افزودن بر پایداری دانش قبلی فراگیران، کسب اطلاعات جدید را آسان می سازد.

همچنین این روش تمایل به کاوشگری و عادت به تفکر دقیق در فراگیر را افزایش می دهد.

مراحل اجرای الگو

1- ارائه پیش سازمان دهنده. پیش سازمان دهنده ها در حقیقت همان مطالب پیش گفتار هستند که قبل از ارائه مطالب درسی و در سطحی کلی تر از خود مطلب درسی بیا ن می شوند. البته بسیاری از مقدمه ها و پیش گفتارهایی که در کتاب های درسی آورده شده است. نمی تواند به عنوان پیس سازمان دهنده توسط معلمان به کار گرفته شود. هدف از ارائه ی پیش سازمان دهنده یکپارچه سازی و بهم پیوستن مطالب درس جدید با مطالب از پیش آموخته شده است. بهترین پیش سازمان دهنده ها آنهایی هستند که مفاهیم، اطلاعات و تعاریفی را که برای فراگیر آشنا می باشند را به شکل مناسب به کار گرفته باشند.

2- عرضه مطلب درسی:در این مرحله معلم باید مطالب یادگیری را ارائه دهد. البته باید این مطالب قبلا? فهرست و سازمان یافته شده باشند و در تمام زمان تدریس این مطالب را در ارتباط با مفاهیم کلی تر سازمان دهد. به هر حال فراموش نکنید که پیش سازمان دهنده ها همواره مطالبی جامع تر و کلی تر از خود مطلب درسی هستند. در تمام مدت ارائه مطالب درسی باید توجه فراگیران به سازمان دهنده حفظ شود و در ارائه این مطالب نظم منطقی بایستی رعایت شود.

ارائه مطالب درسی را می توان به شکل سخنرانی، بحث، فیلم و یا آزمایش انجام داد.

3- استحکام ساخت شغلی: در این مرحله باید به تحکیم سازمان شناختی شاگرد پرداخت و برای این کار معلم می تواند مطالب را برای شاگردان یادآوری کند و یا خلاصه ای از ویژگی های اصلی مطالب درسی جدید را از فراگیران بخواهد هم چنین تکرار تعریف مهم به شکل دقیق و بررسی تفاوت ها و مقایسه مطالب درسی نیز می تواند در استحکام ساخت شناسی فراگیران مؤثر باشد. در حقیقت این مرحله ارتباط مطالب درسی را با مطالب از قبل آموخته مورد آزمایش و سنجش قرار می دهد تا جریان یادگیری فعال شود. این الگو را یادگیری از طریق عرضه ی مطالب نیز می نامند . دیوید آزوبل در زمانی از روش های ارائه آموزش (سخنرانی، ...) طرفداری می کند. که صاحب نظران آموزش اینگونه روش ها را که به حفظ کردن و یادگیری غیرفعال منجر می شوند مورد انتقاد شدید قرار می دادند و به اعتقاد آزوبل هر روشی تدریسی که ضعیف اجرا شود ، به یادگیری حفظی می انجامد و تدریس بیانی نیز مستثنی نیست و اگر خوب صورت گیرد به یادگیری معنی دار ختم می شود و فراگیر در این روش به طور ذهنی فعال است. پیش سازمان دهنده باید از برخی توضیحات مقدماتی که در ابتدای تدریس گفته می شود و مهم و مؤثر نیز هستند تمیز داده شود. مثلا? پرسش هایی که در شروع درس از دانش آموزان درباره ی مطلب درس پیش یا سال پیش پرسیده می شود نمی تواند به عنوان پیش سازمان دهنده استفاده شود و یا گفتن هدف های مربوط به مطلب درسی و اینکه در پایان درس از فراگیران انتظار یادگیری چه مطلبی را داریم نیز نمی توانند پیش سازمان دهنده باشند. هر چند تمام این موارد می توانند جزئی از یک ارائه خوب باشند. پیش سازمان دهده باید یک مفهوم قوی و به اعتقاد دیوید آزوبل یک داربست عقلی باشد تا افکار و عقاید بعدی بر آنها بنا گذاشته شود. پیش سازمان دهنده گان مفاهیم و اصول را به طور مستقیم به شاگردان ارائه می دهند. به عنوان مثال فرض کنید که معلمی می خواهد درباره ی بحران انرژی در دنیا صحبت کند در این زمینه مفهوم انرژی به عنوان سازمان دهنده اصلی و مفاهیمی مثل کارایی انرژی و ذخیره انرژی می توانند به عنوان سازمان دهنده های کمکی مورد استفاده قرار گیرند.

نوشته شده توسط: داریوش مغرور

انواع املا

1- املا تقریری : معلم می گویددانش آموز می نویسد.

2 – املای کارتی : معلّم تعداد کلمه روی کارت می نویسد وجلو کلاس نصب می کند وآنها را می خواند وبعد جمع می کند واز دانش آموزان می خواهد که کلماتی را که به خاطر دارند بنویسند(تقویت حافظه دیداری)

3- املا پای تابلوی :معلّم جمله از متن املا را برای دانش آموزان  قرائت می کند وقتی که دانش آموزان آن را نوشتند معلّم آن جمله را روی تابلو می نویسد تا دانش آموزان خود را ارزشیابی کنند .

4 – املا گروهی : دانش آموزان را به گروه های دو یا سه نفره تقسیم می کنیم یک نفر بگوید یک نفر بنویسدویک نفر نظارت می کند . دانش اموزان هر کدام یک جمله می نویسند .

5 –املا سفره ای یا تابلو وایت برد : به ذوق وسلیقه معلّم اجرا می شود .

6 – املای اشتقاقی : معلّم از دانش آموزان می خواهد جدول آماده کنند ومعلّم کلمه ای را می گوید ودانش آموزان هم خانواده ،هم معنی ، متضاد ،..... آن را می نویسد.

چند فعّالیّت در مورد املا

فعّالیّت یک

هدف :  شناخت نقش ومفهوم کلمه در جمله

مواد آموزشی : یک متن خواندنی که از کلمات در مدرسه تهیّه شده است . این متن در حدود 7تا10 جمله باشد. توصیه می شود جهت انجام این تمرین ها از تخته وایت برد استفاده شود.

روش کار: با حدود 10 کلمه از درس که ارزش املایی دارند ودر کلاس توسط دانش آموز دور آنها خط کشیده  شده است. متنی داستانی ، خبری و...... تهیّه ودر اختیاردانش آموز قرار می دهیم . دانش آموز باید کلمات خوانده شده در درس رابه سرعت پیدا کرده وبا انگشت نشان دهد . سپس کلمات هر جمله را به صورت نا منظم نوشته واز او بخواهید به شما کمک کند کلمه ها را در جای خود گذاشته تا جمله درست شود. در ابتدا از او سوال کنید اوّل کدام کلمه را بنویسم؟ به همین ترتیب کلمات بعدی تا جمله کامل شود . بعد از نوشتن   کلیّه ی جمله ها اکنون می توانید هر جمله را با حذف یک کلمه مهم روی تخته یا ورق نوشته واز دانش اموزبخواهید تا کلمه حذف شده را حدس بزند  وآن را بنویسد تا جمله کامل شود .

در این کار حتماَ از اولیا محترم کمک گرفته شود

فعّالیّت دو

والدین گرامی وارجمند با عرض سلام

مرسوم است املا به صورت رونویسی از کتاب درسی به بچّه ها گفته شود ولی اغلب دانش آموزان تا شب قبل از املا به یادگیری درست نمی پردازند عموماَ درهر کلاس دانش آموزانی وجود دارند که درنوشتن بعضی از کلمات مشکل دارند .چنین دانش آموزانی نمرات پایین تری کسب می کنند واین لطمات شدیدی به روحیه وروان آن ها وارد می کند . در این نوشته ی مبتنی بر تجربه سعی شده است چگونگی آماده نمودن دانش آموزان ابتدایی برای دیکته نویسی ارائه شود . آماده شدن دانش آموزان توسط والدین آن ها و با توجه به راهنمایی های آموزگارشان در طول هفته ودر منزل صورت می گیرد. دانش آموزان در طول هفته وتحت نظر والدینشان ،خود رابرای نوشتن املا آماده وآن راتمرین می کنند تا انشا لله موفق شوند.

یک ، دو ، سه  ،............... املا !

 روزاوّل هفته:

ازفرزند خود بخواهید هر لغت جدید را روی یک کارت به اندازه ی15× 6 سانتی متر بنویسد.

 روز دوّم هفته:

کنار فرزندتان بنشینید ونوشتن املای کلمات را تمرین کنید .در مورد هر کارت ،ترتیب عمل به این شرح است که دانش اموز باید:

♥ با دقت کامل به کلمه نگاه کند.

♥ کلمه رابا صدای بلند بخواند.

♥ کلمه مورد نظر را در یک جمله به کاربرد.

♥ همچنان که به کلمه نگاه می کند بگویید با چه حروفی نوشته شده است .

روز سوم هفته :

از فرزندتان بخواهید به ترتیب زیر عمل کند.

♥ با دقت به کلمه نگاه کند .

♥ با صدای بلند کلمه رابخواند .

♥ کارت را به پشت روی زمین بگذارد واملای کلمه را با صدای بلند بگوید (حروف کلمه را هجی کند.)

♥ کارت را مجدداَ به روبرگرداند وببینید که حروف کلمه را درست گفته است یا خیر.

♥ کارت هایی را که حروف آن ها را درست نگفته است جای دیگری بگذارد.

♥ از روی کلماتی که حروفشان را اشتباه گفته است چند مرتبه بنویسد.

روز چهارم:

از فرزندتان امتحان تمرینی به عمل اورید .برای این کار ،موارد زیر رارعایت کنید :

♥ یک ورقه کاغذ خط دار به او بدهید.

♥ از کلماتی که قبلاَ روی کارت نوشته شده بود برای او املا بگویید. و وقت کافی در اختیارش قرار دهید تا  آن را بنویسد.

♥ وقتی املاگفتن شما تمام شد . از او بخواهید با به کاربردن کارت های لغت املای خود را تصحیح کند .کارت های که املای ان ها را غلط نوشته است جداگانه بگذارد .(حتماَاز او بخواهید روی یک ورقه کاغذ جدا گانه ، از هر لغتی که غلط داشته یک با ربنویسد .)

روز پنجم هفته:

یک دستگاه ضبط صوت تهیّه وآن را روشن کنید از فرزندتان بخواهید هجی کلمات را با صدای بلندبگوید  تا صدای او ضبط شود و خودش هم می تواند با استفاده ازضبط صوت ،نوار را از اوّل بگذارد وخوداملای آن ها را بنویسد. به این ترتیب خود می تواند بدون کمک گرفتن از دیگران املا  بنویسد .

توصیه می شود از دانش آموز خواسته شود که کارت هایی  که هر هفته آماده می کند در یک جا نگهداری کند ودر موقع لزوم آن ها را دوره کند.

منابع:

استاد کمالی- تجارب همکاران- مجلات رشد – گروه آموزشی پایه سوم طبس

نوشته شده توسط: داریوش مغرور

افزایش کارایی  مغز  با  طراحی  خلاق  مدارس           www.Fekreno.org

مطالعات  جدید  در  مورد  مغز   و  شیوه  یادگیری مغز  برای  معلمان   و  والدین ،دیدگاه های  جدیدی  درباره  تدریس   و  یادگیری  ایجاد  کرده  است .پژوهش  های  جدید  نه  فقط   یافته  های   نوینی   را  عرضه  کرده  است ،بلکه  به  نوسازی  برداشت  های  قدیمی  درباره یادگیری   هم  کمک  کرده  است .یافته  ها،نشانگر  آنند  که  ایده  چپ  برتر  یا  راست  برتری مغزی  ،گمراه کننده است .مغز  پیچیده  تر  از  آن  است  که چنین  اظهار  نظری درباره آن  بشود .ما  با یک  نوع  کارکرد  مغز  به  ریاضی  و  با کارکردی  دیگر  از  آن  به  موسیقی  نمی پردازیم .

کانی  و  کانی (1990)  اعلام  کردند  که پژوهش  های  مغز محور،جدا  از  جنبش آموزش  و  پرورش  نیستند،بلکه  آنها  رویکرد  هایی هستند که  آموزش  و  پرورش  را  منتفع  می  سازند.با آن  که  برخی  پیشنهادهای  پژوهشی  مغز محور،دیر  به  بار  می  نشینند،ولی  بینش  ها   و  چشم  اندازهای  عملیاتی   هم  عرضه  می کنند-حتی  برای  ساختمان  سازی  و  آماده سازی  فضای  بازی  در  مدارس .

اریک  جنسن (1995) در کتاب  جدید  خود  تحت  عنوان  تدریس   مبتنی  بر  مغز   اظهار  می کند که  همگی  در  صددیم  تا  راه  حل  هایی  برای  مسایل  و  چالش  ها ی آموزش  و  پرورش  بیابیم   و  باید  در کاربرد  یافته  های  جدید  تا حدودی  احتیاط کنیم .آنگاه  که  فردی  رویکرد  خاص  سازگار  با مغز   برای  ارتقای  یادگیری  معرفی  می  کند،به  واقع،آن  نمی تواند گام  نهایی  درباره  یادگیری  و  تدریس  باشد.

انرژی  برای  یادگیری

اگرچه  مغز  انسان  بالغ  فقط  دو  درصد   از  وزن  بدن  او  را تشکیل  می  دهد،ولی  به  تنهایی  بیست  درصد  از  انرژی  جسمانی   را  مصرف  می  کند .انرژی  مصرفی  مغز از  طریق  خون  پراکسیژن  تدارک  می  شود ،اکسیژن  مصرفی  مورد نیاز  از  طریق  شش ها  تامین  می  گردد.مغز  انسان  در  هر  ساعت  به  گردش  8  گالن  خون یا  در هر  روز  تقریبا 200  گالن (800 تا 600لیتر) خون  نیاز  دارد .توازن  الکترونیکی  مناسب   بریا  کارکرد  مغز  از  طریق آب  بدن  به دست  می آید .برای  حصول  این  توازن ،هر  فرد  بالغ  باید 6 تا 12  لیوان  آب  بنوشد.

هانافورد(1995)،از  دست  دادن  آب  بدن  در  یط  ساعات  حضور  دانش  آموزان  در  کلاس  درس  را  عاملی   برای  آسیب  های  یادگیری ،تنبلی  و  بی  حالی  اعلام  کرده  است .خوب ،شیرهای  آب  یا  آبخوری  های  مدارس  پیش  دبستانی  در  خارج  از کلاس  درس  قرار  دارند  و  دانش آموزان  به  ندرت  در  طی  ساعات  درس   م ی توانند  به  آب  دسترسی  داشته  باشند.

عامل  حیاتی  دیگر  بریا  کارکرد مطلوب  مغز،اکسیژن  است .بدون  هوای  تازه،نمی  توان انتظار  داشت  که  مغز کارکرد  بهینه  ای  داشته  باشد .از  این  رو،طراحی  ساختمان  مدارس و  در  پیش  بینی  تسهیلات  و تجهیزات مدارس ،نباید  تامین  هوای  تازه  کلاس  های  درس مورد  غفلت   قرار  گیرد.

هنگام  یادگیری ،سلول  های  مغز-نرذونها-اطلاعات  را  تقریبا  با  سرعتی  بیش  از  300 کیلومتر  در  ساعت  انتقال  داده  یا  مورد تبادل  قرار می  دهند.هر  نرون  می  تواند  هزاران  سیگنال  یا  علامت  را  از  سایر منابع  نرونی ،بدون  آن که  با  آنها  ارتباط  فیزیکی  داشته  باشد ،دریافتکند.نرون ها،پیام  ها را  بیشتر   به  صورت  شیمیایی  تبادل می کنند(1998-Jensen ).

انرژی  لازم  برای  فعالیت  نرونی ،انرژی  الکتریکی  و  شیمیایی است .ماهیت عمل  نرون  ها،مغز  را  به یک  پردازشگر  الکترو-شیمیایی  تبدیل  کرده  است .الگوی  یادگیری  مغز  از  زمان  تولد  و  بنا به  دیدگاهی  عمر  از  دوره  جنینی آغاز می  شود .شیوه  پاسخ  وی و  سازگاری  فرد با  محیط،نحوه زیست  و  یادگیری  مغز را  تعیین  می  کند.الگوی   یادگیری  پایه  گذاری  شده  را  فرو  بریزد .مدارس ،یکی  از  مراکز  عمده  بریا  ایجاد تغییر  در  الگو های  یادگیری  دانش  آموزان  هستند.

بسیاری  بر  این  باورند  که  وراثت ،محدوده های  یادگیری  را  شکل  می دهد،ولی  این  باور،گمراه  کننده  است .آنچه  روشن  است ،این  که  محیط  قبل  از  آمخته  ها  یا  افکار پیشین بر  رشد  مغز تاثیر  می  گذارد.به  تازگی ،بسیاری  از  دانشمندان  به  اثر  محیط و  وراثت  در  رشد  مغز،سهم 50 درصدیقایل  شده  اند.50  درصد  وراثت  و 50  درصد محیط.

بازی ،ورزش ،تجربیات  عملی  و  انواع  فعالیت  ها ی چالش برانگیز  منبع  اصلی  یادگیری  هستند.با  این  همه ،هنوز مدارس  بر  خلاف  الگو های  یادگیری  دانش  آموزان  طراحی  می  شوند .برای  نمونه ،.استخر  شنا  از  محیط  های  محرک  و چالش  برانگیز برای  کودکان ابتدایی  و  راهنمایی  اند،ولی  مدارس  به  ندرت  به آن  دسترسی  دارند،حتی  در  مدارس،این  امکان  که  دانش آموزان  بتوانند  دو گلدان گل  پرورش  دهند  ایجاد  نمی  شود.

محیط  هنری

یادگیری  بهینه   زمانی  به  وقوع  می  پیوندد که ، مغز  به  صورت  مناسبی  به  چالش  کشیده  شود.زمانی  که  فعالیت  یادگیری ،همراه  با  تهدید  و  تحت  فشار  روانی  باشد ،کارایی  مغزی  پایین  می  آید(1983-Hart)

در  مدرسه  ای  که  پرورش و رشد  مغزی  با  شیوه  های  غیر تهدید  کننده  به  چالش  کشیده  می شود ،بریا  تدریس  تفکر  و  ساخت  حافظه  و  انواع  هنرها  بهره  گیری  می  شود.یادگیری  از  طریق  بصری  و  عملی سبب  می شود مغز  یادگیرنده،ارتباطات قوی  تر  و  تازه  تری  پدید آورد(1990،Kolb  and  Whishaw ) موسیقس ،معماری،نقاشی  و سایر  هنرها  بریا  یادگیری  موثر،برنامه  و  موسیقس   را  جدی  تلقی  می  کند  و از ان  حمایت  می  کند.معماری  و  نمای  مدارسی  که  با اصول  و  اسلوب  مناسبی طراحی  شده  اند از نظر زیبا شناسی تحریک کننده اند.چنین  محیط های  مدرسه  ای ،با  رشد  مغز در  ارتباط  بوده  و  سبب فعالیت  مغزی  بیشتری  می  شوند.

فعالیتهای  جسمانی

برای  رشد  کارکردهای  مغزی،فعالیت  جسمانی   بسیار حائز  اهمیت   است .فعالیت  هایی  چون  دویدن ،پریدن،جهیدن ،شنا کردن  سبب  تقویت عقده  های پایه ،مخچه،جسم پینه ای  می  شود.ورزش  و تمرین  بدنی ،اکسیژن ،زیادی  را به  مغز  می رساند  و  بر  میزان   ارتباط  بین  نرونی  می  افزاید(1980-Palmer-     , و 1995 -Brink  ). جنسن (1998)  اظهار  می  کند که یادگیری  از  طریق پیاده  روی ،حرکات کششی ،رقص  و  سایر فعالیت  های  جسمانی  ارتقاء  یافته  و  تقویت  می  گردد.

آیا  مدارس  فضای  حرکتی  مناسبی  بریا  دانش آموزان در نظر  گرفته  اند؟ چند  درصد  دانش آموزان  می  توانند  به  فعالیت  جسمانی   ترجیحی  خود  بپردازند،آیا  کلاس  درس  بریا  تحرک  جسمانی -حرکتی  دانش  آموزان  مناسب  است ؟ این  سوال ها  و  ده  ها  سوال  دیگر  از این  دست ،برخاسته  از حقایق  مربوط  به  مغز  و  به  تبع  آن  مربوط  به  محیط  های  مدرسه  ای   است  که  بر خلاف  یافته  های  مغز  محور  عمل می  کنند.

رنگ  و  نور

پژوهش  های  مربوط  به  مغز  نشان  می دهد  که  میزان و نوع  رنگ بر  یادگیری  اثرگذار  است . برین(1977)  گزارش  کرده  است  که  رنگ های  گرم و  نور پردازی درخشان  و چشم  زننده،بر میزان  گرفتگی  عضلانی ،سرعت  تنفس ،ضربان  قلب،فشار خون و  فعالیت  مغزی می  افزاید.نور ناکافی  در  محیط سبب  خستگی  چشم  می شود .ترکیب  رنگی  نامتجانس  محیط می  تواند  سبب  کاهش   واکنش و  اختلال  در انجام  کار  باشد.روشنایی  و  رنگ  آمیزی  مناسب  سبب  بهبود پردازش  بصری  اطلاعات  و  کاهش  فشار  روانی می شود.(1972-Berren)

گرمایش  و  صدای  محیطی

پژوهش ها تایید  می  کنند  که  محیط  یادگیری  مناسب  باید  از نظر  دما  مطلوب  بوده  و  عاری  از  صداهای  مزاحم  باشد.نارحتی  جسمی  و  صداهای  مخل پیام های  مخربی  به  مغز  می فرستد.دریافت  پیام  مخرب  از  سوی  مغز،عملکرد محچه  را ،که  پردازشگر  اصلی  مغز  به شمار  می  آید،مختل  می سازد.

مسایل  محیطی

اهمیت  محیط  یادگیری   را  نمی  توان  دست  کم  گرفت .مغز  در  محیط های  ایمن  و  بهداشت ی،خلاق،چالش  انگیز و  سازگار کننده،بیشتر  می  آموزد .در  طراحی  مدارس نباید  فراموش شود  که  محیط طراحی  شده ،محیطی  برای  رشد مغزی  و  ارتقای  یادگیری  دانش  آموزان  است ،هر گونه قصور  می  تواند آثار  زیانبار جبران  ناپذیری  پدید آورد.

****

منبع : مقاله " افزایش  کارایی مغز  با  طراحی  خلاق  مدارس  " -وشته :تک چیونگ چان  و گارت اف.پیتری ،ترجمه :افسانه  سنه (دانشجوی  دکترای  رشد  و  تکامل  و  یادگیری  حرکتی ) روزنامه  همشهری  27  اردیبهشت 1382- صفحه 19

Chan,T.C,and Petrie,G.F(1998).The Brain learns Better in well-school Environment,classrom Leadership  online.vol.2,No.3,Nov.1998

نوشته شده توسط: داریوش مغرور

چند نکته در رابطه با از میان بردن فاصله خواندن در کودکان

آنچه که با تاکید عموم مواجه است این است که زمانی که کودکان برای نخستین بار پا به مدرسه

 می گذارند، فاصله ای عظیم بین آن هایی که برای یادگیری آموزشگاهی ، آمادگی بسیار دارند و

 دیگر کودکانی که چندان آمادگی ندارند، وجود دارد. از این رو مساله این است که چگونه این

 فاصله را زود از میان ببریم زیرا شیوه نفوذ این گونه شکاف ها به گونه ای است که هر گاه به

 زودی چاره جویی نشود، گسترش می یابد.

1- شناخت میزان اهمیت و عظمت مسائل  مفهومی است که کودک در ابتدا  با  آن ها  مواجه

    می شود. یعنی آگاهی اندیشمندانه بالنسبه کمی از زبان شفاهی داشته باشد، تا جایی که بتواند

 زبان را به نحو شایسته ای در امور روزمره به کار گیرد.

2- شیوه و طریقه آموزش خواندن از اهمیت زیادی برخوردار است، یعنی به کودک فرصت تامل

 داده می شود.

3- کودکان لازم است به اشکال گوناگون بیان ادبی تسلط پیدا کنند و مهارت در آن را یاد بگیرند.

 در همان آغاز با آهنگ ها و زیر و بم های صدا که در زبان شفاهی برای آن ها مفاهیمی

 بالنسبه آشنا می باشد، اقدام و عمل نمایند.از این رو لازم است اشکال و صور ادبی به تدریج به

 موازات رشد تبحر و نیز اعتماد به نفس در کودک به وی عرضه شود.

4- یاری دادن به کودک به منظور درک صحیح وی از ماهیت تکالیف یادگیری که به او محول

 گردیده است از اهمیت خاصی برخوردار است.

نوشته شده توسط: داریوش مغرور

 تبریک
تبریک
تبریک دهه ی فجر
تبریک
تسلیت
تسلیت
عزاداری دانش آموزان شب تاسوعا
[عناوین آرشیوشده]